Braunlage

Ons appartement lag nu gelukkig op de begane grond en aan de achterkant van de drukke Habsburger Strasse. We hadden geen last van het verkeer en hoefden ook niet meer twee trappen op zoals in Wernigerode, waar we op de tweede verdieping woonden. Helaas wel stevige basgeluiden van bouwvakkers die boven ons wonen. Maar dat alleen op de eerste dag. Maarten maakte duidelijk dat we er last van hadden en verder hebben we ze niet meer gehoord.

We waren rond 11:45 in het appartement dat toen al schoon was. Internet kregen we ook aan de praat en ik praatte even met Arthur en Alec, die mij toevallig toen belden.

Daarna liepen we vanuit ons huis naar de onderkant van de Wurmberg  en liepen eromheen. Het voelde een heel stuk frisser dan in Wernigerode dat een stuk lager ligt. Wernigerode ligt op 240 m hoogte; Braunlage op 560 m.

Het lijkt hier ook wat bergachtiger. In de winter kan je hier skiën.

Het pad was weer vrij rechtdoor, een beetje saai en breed, maar de vergezichten waren mooi. We deden een wandeling van 8,5 km (Komoot) en daarna deden we boodschappen bij de Edeka, gelijk voor een paar dagen, want de Edeka ligt aan de rand van Braunlage; een klein half uur naar boven lopen (maps).  We hadden toen nog niet in de gaten dat "onze" bus 820 hier stopt. Maar deze rijdt maar 1 keer per uur.

Rond 17:30 waren we thuis. Ik bakte champignons, deed er bulgur bij en bouillon en het loof van de radijs en een halve appel in kleine stukjes. Daarbij een salade van Romaanse sla een halve appel, radijs, een dressing van het appartement wat zou het en peper. Een lekkere combinatie wel.

's Avonds weer even met Arthur geappt (app Jus Talk)

Komoot

Het zou een koele dag worden, dus besloten we toch maar om vanuit Braunlage te lopen en niet vandaag al naar het hoger gelegen Torfhaus en de Brocken.
We liepen een klein stukje naar het noorden en toen linksaf de wandeling naar de Hahnenklee kliffen. Het begin van de wandeling was mooi en dwars door de natuur over een smal paadje. Maar al snel werd het weer een saaie recht toe - recht aan bosweg.
Gelukkig was de kleine aftakking naar de Hahnenklee wel heel erg de moeite waard. Prachtig uitzicht over het zuidwesten, richting Sint Andreasberg. Je kon ver kijken en zag heuvel achter heuvel. We besloten de wandeling hier af te breken en naar Königskrug te lopen en vanaf daar de bus 820 naar Torfhaus. Maar daar moesten we meer dan een uur op wachten, dus gingen we binnen bij het restaurant met terras alhier.
We bestelden een vegetarische erwtensoep voor 1 persoon met twee borden a €10. We hadden namelijk geen honger, hadden al ons brood al op, maar wel zin in een vegetarische erwtensoep. Hij was heerlijk. Toen we onze soep al op hadden, zag ik dat iemand een heel bord patat met mayonaise neerzette op de plek waar we ons servies moesten achterlaten. Maarten zou onze erwtensoepborden wegbrengen en ik suggereerde hem om dat bordje patat terug te halen en zelf op te eten. Hij deed dat en maakte ook even oogcontact met de vrouw die het bordje daar gebracht had. Daarop bracht de vrouw nog een bordje patat bij ons. Ze zei dat de patat erg zout en vet was. Ik haalde het zout er een beetje af en wij beiden aten ons bordje met smaak op.  Het is toch zonde als het zomaar zou zijn weggegooid?
Daarna liepen we naar de bushalte en reisden 2 haltes mee naar Torfhaus. Daar bezochten we eerst het bezoekerscentrum. We bekeken op de eerste verdieping twee films, 1 over de Goetheweg, de ander over het natuurwerk. In deze film legde ze uit dat de massale naaldbomensterfte te wijten was aan de klimaatverandering met grote droogte, heftige neerslag en stevige stormen. Hierdoor knakten naaldbomen als lucifer houtjes. Daarbij massale beschadiging door de boktor. Een vrouwtjes boktor kan in 1 seizoen wel 1 miljoen of minder nakomelingen krijgen. Zie de films over het Wald im Wandel zur Wildnis.

Daarna liepen we nog wat rond en bekeken de wandelingen. We liepen naar de 65 m.  hoge nieuwe uitzichtstoren, met lift, maar we vonden €15 per persoon te duur. zie Harzturm

Bus 820 naar Braunlage  zou om 14.40 vertrekken, dat was over 5 minuten. Maar we besloten de wandeling te doen naar Oderteich van anderhalf uur, langs een stuwmeer. De wandeling ging over een smal slingerend paadje en veel rotsen.
Leuk om te zien dat er mensen zwommen in het stuwmeer. We hadden nog 20 minuten over en haastten ons om de bus van 17:45 te halen. Dat was nog best een wandeling.
Zie maps met kaartje

Thuis aten we het restje bulgur met champignons, romaanse sla, radijs, een half pakje gerookte tofu.

Komoot  en https://www.nationalpark-harz.de/de/natur-erleben/wandern/w1goetheweg/
Terwijl Maarten brood haalde bij de bakker zou ik koffie zetten. We hadden er allebei niet aan gedacht om wat filterzakjes mee te nemen van ons vorige adres. Ook de van de bakker meegenomen melkcupjes waren verdwenen (Heel veel later ontdekte ik dat ze nooit uit mijn rugzak had gehaald). 
Ik zette koffie met keukenpapier en deed er suiker in, in plaats van melk. Het was redelijk lekker zo, vond ik. Maarten vond het goed te doen, puur zwarte koffie. Maar beiden houden we toch wel van melk erin.
Na ontbijt en brood klaarmaken voor onderweg, namen we de bus van 8 over 8 naar Torfhaus. De halte is echt maar 1 minuut lopen, circa 80 meter.
Er was nog één mede passagier die daar ook uitstapte. Met blauwe lucht en een lekker windje begonnen we aan het Goethepad. Het begon mooi en afwisselend, maar werd al gauw toch weer saai en recht toe, recht aan langs weer dode bomen en borden met uitleg over de veranderende natuur. (zie aparte pagina over het Wald im Wandel zur Wildnis).
Het werd steeds warmer en over de 8 km naar de top van de Brocken deden we circa 3 uur.
Om 11:30 waren we boven en troffen al diverse andere mensen genietend van worsten en bier. Ik nam een warme chocolademelk en Maarten een cappuccino in het restaurant vlak bij de trein.  Je eigen fles vullen met drinkwater kostte €1 en deden we maar niet. 

We bedachten om vanaf hier naar Schierke te lopen en vanaf daar bus 264 terug naar huis. Dat bleek een heel leuk paadje langs een beekje, met veel grote keien. Het beekje liep soms ook over het paadje. Het pad was enorm druk met soms heel jonge kinderen, ouderen, honden, wat wel gezellig was. We maakten een praatje een familie uit Bielefeld.

Voor de 5 kilometer naar beneden rekende Google maps anderhalf uur, maar dat was krap.  We waren om circa 2:45 bij de halte van bus 264. gelukkig kwam hij er net aan. We gokten en reden mee tot de laatste halte Braunlage zob.  Hier was het winkelcentrum met de grote supermarkten zoals Edeka, Aldi, Netto. We kochten oploscappuccino, koffie, een pakje voor aspergesoep, 2 liter sojamelk, koekjes voor onderweg en biologische appels.

De bus 820 ging om 4 uur terug en we konden uitstappen bij het IJsstadion. Kleren gewassen en we eten straks knolselderijsoep met het pakje aspergesoep.

De voorspelling was een zeer hete dag. Dus gingen we weer met bus 820 van 8:08 richting Bad Harzburg en stapten uit bij Hotel Seela. Hier vonden we snel het mooie bospad naar Molkenhaus.

We kwamen hier al na 1 uur aan om 9:30. We namen een gewoon kopje koffie, omdat het koffieapparaat het niet deed en er geen cappuccino of chocolademelk gemaakt kon worden. Er waren nog twee andere mannen: fietsers, elk individueel onderweg. Een van hen belde uitgebreid met vrienden en familie.

Daarna door langs de beek de Ecker in de schaduw. Eén stukje over een mooi graanveld lag pal in de zon en staken we snel over. Het pad liep naar de stuwdam, het werd steeds warmer en we hoopten op verkoeling langs het stuwmeer. Helaas liep er geen pad langs het stuwmeer, de rand van het stuwmeer was zelfs afgezet met een hek.
We  liepen een stukje over de stuwdam. Aan de andere kant van de stuwdam zou het pad verder gaan naar Ilsenburg en de Brocken. Vanwege de hitte namen we de snelste weg wat tevens een mooi bospad werd naar de waterval van Radau wasserfall.
We volgden de eerste lus van deze Komootwandeling (nrs 1, 8, 7, 6)

Bus 820 had een halte bij de Radau waterval, en na een half uurtje wachten en een kort ritje, waren we rond 2 uur weer thuis.
De Wetterradar gaf toen aan dat de temperatuur in Braunlage 27 graden was en dat het 7 graden warmer aanvoelde.
We wasten nog wat kleding en gingen daarna naar het zwembad. https://www.braunlage.de/erleben/poi/hallen-und-freizeitbad-braunlage. Heel fijn zwembad, vooral het warme buitenbad en het bubbelbad. Voor slechts €3 mochten we hier 1,5 uur zwemmen. Na 1 uur vonden we het wel genoeg, we waren heerlijk opgefrist.

's Avonds, na het eten, voelde ik een plekje op mijn rug. Het voelde als een wratje met een beweegbaar bobbeltje, maar zou ook een teek kunnen zijn. Ik had er nog nooit een gehad. Maarten keek, dacht ook dat het niks was, maar trok het toch los met een pincet met vergrootglas. Toen we beter keken, was het inderdaad een teek! Maarten had hem vakkundig verwijderd, hij was nog helemaal heel! Hij markeerde met pen de plek, en gelukkig verscheen er geen ring.

We waren voor 7 uur wakker en besloten nog even naar de bakker te gaan voor brood. We hadden precies genoeg tijd voor koffie met warme melk. We maakten brood klaar en hadden  bus 820 van 8 over 8 naar Torfhaus. Het was erg warm,  ook om 8:30 bij de rondwandeling van 1 uur. Halverwege was er een klein extra wild wandelpad. Hier stonden foto's en uitleg. Je zag bijvoorbeeld foto's van precies die locatie in 2009 en 2017 en je kon dan goed de verschillen zien. Komoot

Na de wandeling bekeken we een film in het natuurmuseum van 32 minuten in het Engels nagesychroniseerd over het Harz natuurgebied. We hoorden diverse mensen die er hun beroep uitoefenden en allen gegrepen waren door de ervaring van wilde natuur. Een boswachter, die werklieden aanstuurde, moest zorgen dat de paden veilig waren; een natuurfotograaf die een fotografieworkshop gaf; een Ranger die vragen kon beantwoorden van bezoekers aan het park; een ecoloog keek naar de effecten van het veranderende bos. Welke soorten en planten schimmels doen het nu goed. Welke verdwijnen? En een onderzoekersassistente leverde wetenschappelijke informatie aan aan weteschappelijk onderzoekers.

De film zat vol mooie plaatjes en kleine paadjes, die wij ook wel hebben gezien, maar je moet ze wel zoeken. De meeste paden zijn boswegen en vrij saai. 

We hadden de vertrektijd van bus 820 al gecheckt en zorgden ervoor dat we maar kort hoefden te wachten op de bus naar Bad Harzburg. Deze plaats leek niet erg mooi, we gingen verder per trein naar Goslar met een oud centrum met Unesco status. We dronken eerst wat: Maarten een kopje cappuccino en ik een rode vruchten smoothie. En samen een maanzaad gebakje met rumrozijnen. Daarna liepen we door het mooie, autovrije centrum.

Daarna liepen we naar een park aan de rand om te lunchen met ons meegenomen brood. We vonden een bankje aan een groot grasveld. Aan de andere kant stond een groot gebouw, het bleek een heel oud keizerlijke palts te zijn uit het jaar 1000. https://nl.wikipedia.org/wiki/Keizerpalts_Goslar en https://harzspots.com/nl/erkunden/unesco-welterbestaetten/spot/die-kaiserpfalz-goslar/
Er was een trouwerij gaande waar we intussen naar keken. Na de lunch gingen we het kasteel/de buitenplaats binnen, ik geloof dat we €6 per persoon toegang betaalden met korting met de gastenkaart en 2,50 voor een Nederlandstalige uitvoerige audiotour.

De tour begon met een uitleg over hoe de lokale vorsten rondreisden en geen eigen paleis hadden, daarom heet dit ook geen paleis, maar een palts. 

 Het palts te Goslar was populair, de vorst en zijn hofhouding van 2000 man konden hier goed terecht. De bevolking ervoer dit aan de ene kant als een plaag, want zij moesten hen voeden. Aan de andere kant zorgde de vorst ook voor extra voorzieningen zoals kerken, kloosters en scholen. Goslar was een rijke plaats dankzij de zilvermijnen en ook andere ertsen zoals zink en koper werden gedolven. 

Het palts had al verwarming, we zagen de sleuven waar de warme lucht onder de vloer terecht kwam vanuit gestookte ruimtes. Aanvankelijk alleen bestemd voor de ruimtes van  de vorst en zijn familie, later werden ook de ruimtes van het personeel verwarmd. De vorst woonde op de verdieping, het personeel beneden. We zagen de enorme ontvangstkamer met grote geschilderde panelen. Deze beeldden belangrijke vorsten uit en ook het sprookje Doornroosje had een belangrijke rol. In het sprookje krijgt de pasgeboren Doornroosje van de slechte fee een naald (?of doorn) en de spreuk dat zij zal overlijden aan een doorn. Maar na haar kan de goede fee nog een wens doen en wenst haar dat zij 100 jaar zal slapen en wakker gekust zal worden door een prins. Er blijken verschillende versies van het Doornroosje verhaal te bestaan.

Aan de andere wand van de ontvangstzaal was keizer Barbarossa geschilderd die net wakker was geworden door raven. Hij kwam uit de grot en wees naar koning Willem  (weet ik niet zeker meer) . Deze zou zorgen voor het grote Duitse Rijk. Veel pracht en praal op de diverse schilderingen, die allemaal het verhaal ondersteunden dat het grote Duitse Rijk eraan kwam. Gelukkig relativeerde de audio deze schilderingen. Bijvoorbeeld was op een paneel Barbarossa te zien in zijn winnende strijd bij de kruistocht tegen de ongelovige Arabieren. De audio stelde dat de werkelijkheid heel anders was, aan beide zijden waren veel slachtoffers en Barbarossa verdronk vrij snel daarna.

Na dit interessante bezoek liepen we terug naar het station en namen om 15.25 de bus 810 naar Bad Harzburg. Na 10 minuten wachten kwam onze bus 820 en waren we om 5 uur thuis.

Het was de hele dag warm gebleven 28°.

Komoot
De nacht ervoor had het enorm gebliksemd zonder donder. Het weersvooruitzicht was al dat het koeler zou worden en misschien regenachtig 's ochtends. Eerst zou er een miezer regen vallen rond 11 uur, we besloten wat later te vertrekken.
Rond 9:30 was het vooruitzicht op die bui verdwenen en kozen we ervoor om met bus 820 van 10:08 naar Oderbrück te gaan. Het was 19°, bewolkt, ik droeg een lange mouwen shirt en  t-shirt.
We wandelden vanaf daar naar Achtermannshöhe. Weer een hoge klif.  Toen we boven waren, was het nog steeds bewolkt, maar kwam de zon door de wolken heen op sommige weitjes die daardoor mooi oplichtten. We namen een boterham,  gingen zitten, er kwamen meer wandelaars boven en toen brak de zon door. We maakten foto's,  nu zagen we ook de Brocken en de Wurmberg. Het pad was heel prettig, met veel grote keien en bochten. Het zou ook een historisch pad zijn. Daarna verlieten we de rondwandeling en liepen we naar Braunlage, op het eind ging het pad langs de rivier de Bode. Sommige stukken waren saai, maar het meeste was leuk en afwisselend.
Ook bij de twee watervallen was het mooi.
We waren om een uur of drie thuis, ik had last van een pijnlijke rechtervoet. Onderweg moest ik wel drie keer voor een grote boodschap, voelde ook niet helemaal fijn.
Thuis lekker uitgerust.
Maarten ging om 5 uur lopend naar de Edeka voor brood, koekjes, toetje, tomaat en komkommer. Hij was om 6 uur thuis.
Ik had intussen een bietensalade gemaakt met biet en appel en gedoucht. Daarna bakte ik de vegan balletjes en de Thaise groenten en deed er daarna het restje gekookte spaghetti doorheen.

Ik had nog steeds pijn in mijn rechtervoet, vooral bij het afwikkelen. We besloten om niet de mooie, maar zware Tour naar Wolfswarte te maken, maar weer een staddagje te houden. We namen de bus 820 van 10:54 vanaf Von Langestrasse naar Andreasberg.
Daar vandaan konden we met bus 840 naar Clausthal. Een kwartiertje voor Andreasberg zagen we al dat de weg naar Clausthal was afgesloten. En eenmaal bij het eindpunt Andreasberg bleek de door Google Maps aangegeven bustijd niet te kloppen.
We liepen toen maar een leuk paadje omhoog, we waren al op de eindhalte: Glockenberg,  en hadden hier vandaan een prachtig uitzicht rondom.
Bij het hotel Glockenberg namen we een kopje cappuccino.
Daar bedachten we een alternatief plan, namelijk om naar de Samson Grube te gaan, een museum over de zilvermijn en met Unesco status. 
We kwamen weer langs de bushaltes. Gelukkig zag Maarten dat bus 840 klaar stond om naar Clausthal te gaan. Heel vreemd omdat deze vertrektijd van deze bus niet werd vermeld. We gingen naar de chauffeur. Hij vertelde dat de bus na 10 minuten zou vertrekken en dat de reistijd een uur zou bedragen. Nieuwsgierig volgden we de route. En inderdaad deze bus ging de afgesloten weg niet in, maar reed langs Torfhaus en even later ging hij linksaf en reed via Altenau naar Clausthal. Met hulp van Google Maps liepen we naar de blauwe houten kerk waarvan Maarten al had gelezen in het Harzboekje dat deze een Unesco status had.
We kregen een uitleg opschrift te leen met nadere informatie over de betekenis van de beelden.

We liepen nog wat door de buurt waar de kleurige huizen opvielen, het deed mij denken aan IJsland en Scandinavië. Na een gedeeld taartje met pruimen of kersen en cappuccino respectievelijk  thee voor Maarten en mij, bedachten we een extra activiteit.
We liepen in ruim 20 minuten naar het Bergwerkmuseum iets ten noorden van de blauwe kerk. Hier was zowel een informatiecentrum met heel mooi filmpje dat ik opnam, als het museum waar we voor €6 per persoon toegang voor betaalden en waarvoor we het bergwerk konden bekijken. Het originele gebouw leek het wel waar mensen de mijnen in afdaalden met een inventief systeem. Een waterrad deed en soort ladder bewegen. De werkman moest dan telkens een stuk dalen op zijn ladder. En daarna overstappen op de ladder naast hem. De eerste ladder ging door het rad naar boven, de andere naar beneden. Zie het filmpje dat ik maakte. We hielden de tijd in de gaten en zorgden ervoor de bus van 16:24 te halen Goslar. 

In Goslar kwamen we rond 16:54 aan en volgens Google Maps zou de bus naar Bad Harzburg op dat moment daar vandaan vertrekken. Maar dat klopte niet. We wachtten tot 17.20.  We kochten bij de Edeka nog diepvries lasagne met groente en vegetarische nuggets.
Rond 17.50 waren we in Bad Harzburg en moesten toen nog even wachten tot 18.25.  Om 19 uur waren we thuis. 

W vertrokken een uur eerder dan noodzakelijk, om 10 uur hadden we bus 820. Die voorsprong konden we voortzetten: we hadden een trein een uur eerder uit Bad Harzburg en Hannover. Maar we kregen te maken met pech bij Bad Bentheim. De trein uit Osnabrück kon hier niet verder: vanwege een wagonstekort, te weinig personeel en werkzaamheden viel deze dienst uit. We moesten een uur wachten en waren toen weer op onze geplande reis.
We konden gelukkig wel overal zitten, al was het enorm druk.
Tot Maartens verrassing stond er een meisje voor hem op: zie ik er al zo oud uit? Ik had toen al een lege plek ingenomen waar iemand zijn rugzak had gezet.

Daarna had ik nog wat eigen stomme pech met mijn treinkeuze en was daardoor een uur later, om 21:30, dan mogelijk op Den Haag Centraal. Om 10 uur thuis.

Het was een mooie vakantie, en we waren er echt helemaal uit.